Onder bepaalde omstandigheden, bijvoorbeeld in geval van een beneficiair aanvaarde nalatenschap, dient de nalatenschap te worden vereffend volgens de wet. De erfgenamen zijn dan gezamenlijk vereffenaar. Als er een executeur in functie is en hij kan aantonen dat de ruimschoots voldoende baten zijn om de schulden van de nalatenschap te voldoen, dan hoeft er niet vereffend te worden. In een verklaring van erfrecht kan deze “ruimschoots-verklaring” worden opgenomen.
Als de erfgenamen de taak van vereffenaar niet gezamenlijk willen uitoefenen of als er onenigheid is tussen de erfgenamen, dan kan ieder van hen besluiten om de rechtbank te verzoeken om een vereffenaar aan te wijzen.
Procedure vereffening
De procedure van vereffening verloopt op hoofdlijnen als volgt:
- Het opstellen van een boedelbeschrijving
- Het oproepen van de schuldeisers
- Het te gelde maken van goederen
- Het doen van rekening en verantwoording en het ter griffie van de rechtbank ter inzage leggen van de uitdelingslijst
- Het voldoen van de schuldeisers
- Het afgeven van een eventueel overschot aan de erfgenamen, gewoonlijk ter verdeling.
Overledene was gehuwd in gemeenschap van goederen
Als de overledene in gemeenschap van goederen was gehuwd, is die huwelijksgoederengemeenschap door het overlijden ontbonden. In dat geval gaat de vereffenaar over het aandeel van de overledenen in die ontbonden gemeenschap en de achtergebleven partner over zijn/haar aandeel daarin. Dat kan tot problemen leiden. De rechtbank heeft dan de mogelijkheid om op verzoek van die vereffenaar dan wel een crediteur een (al dan niet andere) vereffenaar over de huwelijksgoederengemeenschap aan te stellen.
Voor wie treedt de vereffenaar op?
De vereffenaar behartigt primair de belangen van de crediteuren van de overledene. Na voldoening van de crediteuren komen bij een eventueel overschot de erfgenamen aan bod. Zij zijn in de praktijk wel vaak de personen met wie de vereffenaar het meest frequent contact onderhoudt.
Hoe wordt de vereffenaar gecontroleerd?
De vereffenaar is verplicht de rechtbank alle door haar gewenste inlichtingen te geven. De rechtbank kan de vereffenaar aanwijzingen geven. Indien de vereffenaar goederen wil verkopen om schulden te voldoen, dient hij zoveel mogelijk vooraf te overleggen met de erfgenamen. Als erfgenamen bezwaar hebben tegen de voorgenomen verkoop, kunnen zij zich tot de rechtbank wenden. De vereffenaar dient hen ook op die mogelijkheid te wijzen.
Hoe wordt het loon van de vereffenaar bepaald?
De rechtbank stelt het loon vast. In beginsel wordt het loon van de vereffenaar achteraf bepaald, maar als de vereffening lang duurt kan tussentijds daarop een voorschot worden bepaald, bijvoorbeeld 1 keer per half jaar. De omvang van het loon vindt plaats op basis van het aantal bestede uren van de vereffenaar x een standaarduurtarief.
Kan een vereffenaar persoonlijk aansprakelijk worden gesteld?
Uitgangspunt is dat de vereffenaar niet aansprakelijk is. Hij handelt namens de nalatenschap. De vereffenaar heeft daarbij veel vrijheid. Echter, als de vereffenaar schade voor de schuldeisers van de nalatenschap veroorzaakt, bijvoorbeeld door het opzettelijk onttrekken van goederen aan de nalatenschap, kan de vereffenaar daarvoor persoonlijk aansprakelijk worden gesteld. Datzelfde geldt voor de beneficiair aanvaarde erfgenamen die als vereffenaar optreden. Als een dergelijke vereffenaar in ernstige mate verwijtbaar tekort schiet in de vervulling van zijn verplichtingen, dan kan ook op zijn privévermogen verhaal worden genomen.
