Aanknopingspunten voor uitleg van een testament?
Stel: uw echtgenoot overlijdt en volgens zijn testament zijn zowel u als uw kinderen, geen erfgenamen. Zijn er dan mogelijkheden om daar iets tegen te doen? In een zaak die onlangs werd behandeld door het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, speelde deze vraag. De overledene had jaren geleden zijn broer tot enig erfgenaam benoemd en zijn testament daarna nooit meer aangepast. Daardoor liet hij een vrouw en hun gezamenlijke kinderen achter, die volgens het testament geen aanspraak konden maken op zijn nalatenschap.
De overledene, die ik hierna voor de leesbaarheid ‘Jansen’ zal noemen, had in 2006 een testament gemaakt. Op dat moment was hij getrouwd. Hij had in zijn testament zijn echtgenote tot enig erfgename benoemd, onder de voorwaarde dat hun huwelijk nog zou bestaan op zijn sterfdag. Voor de situatie waarin het huwelijk zou zijn beëindigd, werd zijn broer tot enig erfgenaam benoemd.
Drie jaar later ging Jansen en zijn echtgenote uit elkaar. Jansen is daarna opnieuw getrouwd. Tijdens dit huwelijk heeft hij in concept een nieuw testament laten maken. In dat concept werden alle eerder gemaakte testamenten herroepen. Daarnaast werden zijn nieuwe echtgenote en – indien aanwezig – hun kinderen tot zijn erfgenamen benoemd. Dat concept is echter nooit ondertekend bij een notaris. Dat betekent dat het testament uit 2006 het enige geldige testament is als Jansen in 2017 overlijdt. Op grond van dat testament, is alleen de broer van Jansen zijn erfgenaam. Een wrange uitkomst voor de echtgenote en de inmiddels uit het huwelijk geboren twee kinderen.
De echtgenote van Jansen kan zich hier niet bij neerleggen. Zij start daarom een procedure tegen de broer. De echtgenote stelt dat de broer geen rechten kan ontlenen aan het testament uit 2006. Om die reden is niet de broer, maar zijn zijzelf en de twee kinderen de erfgenamen van Jansen. Volgens haar dient het testament op die manier te worden uitgelegd, omdat Jansen alleen zijn broer tot erfgenaam heeft benoemd voor het geval hij bij zijn overlijden geen vrouw en geen kinderen zou nalaten. De echtgenote is dus van mening dat niet zonder meer van de inhoud van het testament mag worden uitgegaan, maar dat het aankomt op uitleg. De Rechtbank heeft haar in deze opvatting gevolgd, maar het Gerechtshof komt tot een andere uitkomst.
Bij een beroep op uitleg wordt gekeken naar de omstandigheden waaronder de erflater het testament heeft gemaakt en de verhoudingen die de erflater kennelijk heeft willen regelen. In de rechtspraak wordt ruimhartig omgegaan met het uitleggen van een testament. Daar zit uiteraard wel een grens aan. De overledene is er immers niet meer om zijn testament toe te lichten. Als het gaat om gewijzigde omstandigheden ná het maken van het testament, dan is er in principe geen ruimte voor uitleg.
Van later gewijzigde omstandigheden – hertrouwen – is in dit geval sprake. Als Jansen deze situatie in zijn testament had willen ondervangen, had hij de volgende tekst op kunnen nemen: “Als ik ongehuwd kom te overlijden, benoem ik mijn broer tot enig erfgenaam” Dat heeft hij echter niet gedaan. Hij heeft expliciet zijn eerste echtgenote tot enig erfgenaam benoemd. Niet duidelijk is geworden waarom hij daarna een nieuw testament heeft laten maken, dat hij niet heeft getekend. Het kan zijn dat hij dat vergeten is, maar het kan ook zijn dat hij het bewust niet heeft getekend. Dat betekent dat er onvoldoende aanknopingspunten zijn voor de uitleg die de echtgenote aan het testament geeft. De echtgenote en kinderen van erflater blijven dus met lege handen achter.
Vraagt u zich af of uw testament wel de gevolgen heeft die u wenst? Ik kan dat voor u nagaan en u daarover adviseren. U kunt bij mij ook terecht voor advies over de mogelijkheden van uitleg van een testament. Neem gerust contact met mij op, ik denk graag met u mee!
